ચાલુ નાણાકીય વર્ષના પ્રથમ છ મહિનામાં બેંકો, નોન-બેંકિંગ નાણાકીય કંપનીઓ (NBFC) અને અન્ય નાણાકીય સંસ્થાઓ સામે 1.44 લાખ ફરિયાદો મળી છે. સૌથી વધુ 24 ટકા ફરિયાદો લોન સંબંધિત છે. આરબીઆઈના ફાઈનાન્શિયલ સ્ટેબિલિટી રિપોર્ટ અનુસાર, ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં સપ્ટેમ્બર સુધીમાં કુલ 146 બેંકોને 57.07 કરોડ રૂપિયાનો દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે. જેમાં 9 સરકારી, 6 ખાનગી અને અન્ય બેંકોનો સમાવેશ થાય છે.
રિપોર્ટ અનુસાર, 2023-24ના એપ્રિલ-જૂન ક્વાર્ટરમાં કુલ 69,120 ફરિયાદો મળી હતી. જુલાઈ-સપ્ટેમ્બર ક્વાર્ટરમાં ફરિયાદોની સંખ્યા 75,280 હતી. તેવી જ રીતે, એપ્રિલ-જૂન ક્વાર્ટરમાં, 24 ટકા એટલે કે 16,607 ફરિયાદો લોન અંગે યોગ્ય આચાર સંહિતાનું પાલન ન કરવા બદલ નોંધવામાં આવી હતી. જુલાઈ-સપ્ટેમ્બર ક્વાર્ટરમાં આ સંખ્યા વધીને 17,732 થઈ ગઈ છે. એપ્રિલ-જૂનમાં મોબાઈલ અને ઈલેક્ટ્રોનિક બેંકિંગ સંબંધિત ફરિયાદોની સંખ્યા 12,604 હતી. જુલાઈ-સપ્ટેમ્બરમાં 12,588 ફરિયાદો મળી હતી. અન્ય ઉત્પાદનો અને સેવાઓ સંબંધિત ફરિયાદો અનુક્રમે 10,154 અને 13,129 હતી.
18 કરોડ ખાતા બંધ
રિપોર્ટ અનુસાર માર્ચ 2023 સુધી દેશમાં 304.9 કરોડ બેંક ખાતા હતા. સપ્ટેમ્બર સુધીમાં આ સંખ્યા ઘટીને 287.1 કરોડ થઈ ગઈ. એટલે કે આ સમયગાળા દરમિયાન 17.8 કરોડ ખાતા બંધ કરવામાં આવ્યા હતા. તેના આધારે 140 કરોડની વસ્તીમાં વ્યક્તિ દીઠ બે ખાતા છે. રિપોર્ટમાં બંધ ખાતાઓની કોઈ વિગતો નથી, પરંતુ એવું માનવામાં આવે છે કે મોટાભાગના બંધ ખાતા જન ધનના છે. કુલ 50 કરોડથી વધુ જનધન ખાતા છે, જેમાંથી લગભગ 20 ટકા બંધ થવાની ધારણા છે.
છૂટક લોન: દર વર્ષે 25.5 ટકાના દરે વિતરિત કરવામાં આવે છે
બેન્કો અને NBFC એ સપ્ટેમ્બર 2021 થી સપ્ટેમ્બર 2023 વચ્ચે એટલે કે બે વર્ષમાં વાર્ષિક 25.5 ટકાના દરે છૂટક લોનનું વિતરણ કર્યું છે. જો કે, આ સમયગાળા દરમિયાન એકંદરે ધિરાણ વૃદ્ધિ દર માત્ર 18.6 ટકા હતો. આરબીઆઈના નાણાકીય સ્થિરતા અહેવાલ અનુસાર, સપ્ટેમ્બર 2021માં કુલ ધિરાણમાં છૂટક લોનનો હિસ્સો 37.7 ટકા હતો. સપ્ટેમ્બર 2023માં તે 42.4 ટકા પર પહોંચી ગયો. અસુરક્ષિત રિટેલ લોનમાં 27 ટકાનો વધારો થયો છે, જે કુલ રિટેલ લોનના 23.3 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે.
જૂન, 2021 થી જૂન, 2023 દરમિયાન બેન્કો દ્વારા NBFC ને આપવામાં આવેલી લોનમાં 26.3 ટકાનો વધારો થયો છે. બેંકોનો એકંદર લોન વૃદ્ધિ દર 14.8 ટકા રહ્યો છે. જો કે, આવી લોન મોટાભાગે ટોચના રેટેડ NBFC ને આપવામાં આવી છે. 80 ટકા લોન એએ રેટેડ કંપનીઓને આપવામાં આવી છે.
