ભારતથી દૂર જતાની સાથે જ માલદીવ પર મુશ્કેલીના વાદળો છવાઈ જાય છે. માલદીવના ભારતીયોના બહિષ્કારને કારણે ત્યાંના પ્રવાસન ઉદ્યોગને ભારે નુકસાન થઈ રહ્યું છે. માલદીવના રાષ્ટ્રપતિએ મંગળવારે કહ્યું કે તેમનો દેશ દેવાના ડુબેલા છે. આવક એટલી નથી. તેથી કોઈ નવો વિકાસ પ્રોજેક્ટ શરૂ કરી શકતા નથી. હવે બુધવારે ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF) એ ચેતવણી આપી છે કે માલદીવ “દેવું કટોકટીનું ઉચ્ચ જોખમ” પર છે. IMFએ કહ્યું, ‘માલદીવ પર દેવાની કટોકટીનું જોખમ વધારે છે, કારણ કે રાષ્ટ્રપતિ મોહમ્મદ મોઇઝ્ઝુના શાસનમાં ચીન પાસેથી જંગી ઉધાર લેવામાં આવી રહ્યું છે અને ભારતથી અંતર જાળવવામાં આવી રહ્યું છે.
માલદીવ દેવાની જાળમાં ફસાઈ શકે છે
ગયા વર્ષે ચીન તરફી મોઇઝુએ સત્તા સંભાળી ત્યારથી ચીને માલદીવને વધુ નાણાં આપવાનું વચન આપ્યું છે. ભારત તરફી રાષ્ટ્રપતિ ઇબ્રાહિમ મોહમ્મદ સોલિહને હરાવનાર મોઇઝુ સત્તા સંભાળ્યા બાદ તેમની પ્રથમ આંતરરાષ્ટ્રીય મુલાકાત માટે બેઇજિંગ ગયા હતા. તેમની મુલાકાત પછી તેમણે વિકાસ માટે “નિઃસ્વાર્થ સહાય” માટે ચીનનો આભાર માન્યો. જોકે IMFએ માલદીવના બાહ્ય દેવાની વિગતો આપી નથી, તેમ છતાં તેણે કહ્યું હતું કે “તાત્કાલિક નીતિ ગોઠવણો” જરૂરી છે. માલદીવની અર્થવ્યવસ્થાની સમીક્ષા બાદ, IMFએ જણાવ્યું હતું કે, “કોઈપણ મહત્વપૂર્ણ નીતિગત ફેરફારો વિના, એકંદર રાજકોષીય ખાધ અને જાહેર દેવું ઊંચુ રહેવાનો અંદાજ છે. માલદીવ્સ બાહ્ય અને ચોખ્ખી દેવાની તકલીફના ઊંચા જોખમમાં રહે છે.”
પાકિસ્તાન અને શ્રીલંકાની હાલત ખરાબ
નોંધનીય છે કે IMFની ચેતવણી એવા સમયે આવી છે જ્યારે દક્ષિણ એશિયાના ઘણા દેશો પહેલાથી જ ચીન પાસેથી ભારે ઉધાર લેવાના પરિણામોનો સામનો કરી રહ્યા છે. પાકિસ્તાન અને શ્રીલંકા અબજો ડોલરના દેવાના બોજથી દબાયેલા છે, જેના કારણે બંને દેશોમાં આર્થિક સંકટ વધુ વધી ગયું છે. નિરીક્ષકોના મતે રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગની મહત્વાકાંક્ષી બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઈનિશિએટીવ (BRI) હેઠળ બંને દેશોને બેઈજિંગ પાસેથી અબજો ડોલર મળ્યા છે.
ચીન પાસેથી મોટી લોન લેવામાં આવી રહી છે
માલદીવ પણ ચીનની વિસ્તરણ યોજનાનો ભાગ હતો, ખાસ કરીને વ્યૂહાત્મક ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં. વૈશ્વિક પૂર્વ પશ્ચિમ શિપિંગ લેન માલદીવની 1,192 નાના કોરલ ટાપુઓની સાંકળમાંથી પસાર થાય છે, જે વિષુવવૃત્ત પર લગભગ 800 કિલોમીટર (500 માઇલ) વિસ્તરે છે. મોઇઝુના માર્ગદર્શક ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ અબ્દુલ્લા યામીન, જેમણે 2018 સુધી પાંચ વર્ષ શાસન કર્યું હતું, તેમણે પણ બાંધકામ પ્રોજેક્ટ્સ માટે બેઇજિંગ પાસેથી ભારે ઉધાર લીધું હતું. માલદીવના નાણા મંત્રાલયને ટાંકીને વિશ્વ બેંકે કહ્યું કે 2021માં માલદીવના 3 બિલિયન ડોલરથી વધુના વિદેશી દેવુંમાં ચીનનો હિસ્સો 42 ટકા હતો.
