રશિયાના ચંદ્રયાન મિશનને ત્યારે આંચકો લાગ્યો જ્યારે રશિયન અવકાશયાન લુના-25 ચંદ્ર પર પહોંચતા પહેલા જ ક્રેશ થઈ ગયું. જેના કારણે રશિયાને અબજો ડોલરનું નુકસાન થયું છે. તેમજ બિનજરૂરી ઝડપ અને શોર્ટકટના કારણે રશિયાને સફળતા મળી શકી ન હતી. આ મિશનની નિષ્ફળતાએ માત્ર રશિયાને જ નહીં, પરંતુ ચીનને પણ ઊંડો આઘાત લાગ્યો હતો. વાસ્તવમાં ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ રશિયા સાથે મળીને ચંદ્ર પર બેઝ બનાવવા માંગતા હતા. પરંતુ લુના 25 મિશનની નિષ્ફળતાને કારણે આ શક્ય બની શક્યું નથી.
રશિયાના ચંદ્રયાન મિશન માટે સ્પેસક્રાફ્ટ લુના-25નું દુર્ઘટના રશિયાની સાથે સાથે ચીન માટે પણ આંચકો છે. ચીન પણ રશિયન મિશનને લઈને ઉત્સાહિત હતું. લુના 25ના ક્રેશથી રશિયાને ઘેરો આઘાત લાગ્યો છે. આ મિશન રશિયા માટે પણ મહત્વનું હતું કારણ કે સોવિયેત યુનિયનના અંત પછી લુના-25 એ ચંદ્ર પર ઉતરાણનો પ્રયાસ કરનાર પ્રથમ રશિયન અવકાશયાન હતું. ચીન પણ આ મિશનમાં ઘણો રસ લઈ રહ્યું હતું, પરંતુ લુના 25 ક્રેશ થતાની સાથે જ ચીની મીડિયા હવે લુના-25ના સમાચાર ચલાવવાથી દૂર રહી રહી છે.
બંને દેશોએ 2021માં લુના-25ની જાહેરાત કરી હતી
મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગની ઈચ્છા હતી કે રશિયા સાથે મળીને ચંદ્ર પર બેઝ બનાવવાની. પ્રસ્તાવિત બેઝના નિર્માણ સાથે, ચીન યુએસ સહિત અન્ય અવકાશ મહાસત્તાઓને પડકારવા માંગે છે. લુના-25 વિશે, રશિયન અને ચીનની સ્પેસ એજન્સીઓએ 2021માં જાહેરાત કરી હતી કે તેઓ તેને એકસાથે બનાવવા માટે સંમત થયા છે.
લુના 25 ક્રેશ પર ચીને માત્ર 5 લીટીનો સંદેશો જાહેર કર્યો
ચીની મીડિયા અનુસાર, આ મહિનાની શરૂઆતમાં રશિયન અને ચીનના પ્રતિનિધિમંડળે રશિયાના વાસ્તોચન કોસ્મોડ્રોમ ખાતે બેઠક યોજી હતી. તેનું નેતૃત્વ ચીનના અવકાશ સંશોધન પ્રોજેક્ટના મુખ્ય ડિઝાઇનર વુ યાનહુઆએ કર્યું હતું. મિશનની નિષ્ફળતા પછી, ચીની મીડિયા તેની ચર્ચા કરવાથી દૂર રહી રહ્યું છે. મુખ્ય ચીની સમાચાર એજન્સીએ માત્ર પાંચ લીટીનો સંદેશો બહાર પાડ્યો હતો.
આ રીતે ચીને રશિયાનો બચાવ કર્યો
સામ્યવાદી નેતા હુ ઝિજિને એક અખબારમાં લખ્યું હતું કે નિષ્ફળતાથી રશિયાની મહત્વાકાંક્ષાઓને ફટકો પડવાની અપેક્ષા હતી. પશ્ચિમી દેશોએ માત્ર એક ચંદ્ર કાર્યક્રમની નિષ્ફળતાને કારણે રશિયાને ઓછો અંદાજ ન આપવો જોઈએ. સ્પેસ ઈતિહાસકાર એલેક્ઝાન્ડર ઝેલેઝન્યાકોવે એક રશિયન મીડિયાને જણાવ્યું કે હવે આપણે ફરીથી બધું શીખવું પડશે. આપણે આત્મવિશ્વાસ સાથે ચંદ્ર પર કેવી રીતે ઉડવું તે શીખવું પડશે. ફરી એકવાર બધું શીખ્યા પછી જ ચીન સહિત અન્ય દેશો સાથે પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવા જોઈએ.
ચીનના વલણ પર રશિયન અધિકારીએ આ વાત કહી
અવકાશ નીતિ સંશોધક પાવેલ લુઝિન કહે છે કે ક્યાંક ને ક્યાંક ચીન માને છે કે સ્પેસ પાર્ટનર તરીકે રશિયાનું મહત્વ ઘણું મર્યાદિત છે. ચીનને રશિયા સાથે સહયોગ કરવામાં કોઈ રસ નથી. ચીનને લાગે છે કે રશિયા તેને કંઈ આપી શકે તેમ નથી. ચંદ્ર મિશન માટે, રશિયાએ સંસાધનોનો વધુ સારો ઉપયોગ કરવા માટે ચીની મિશન સાથે ભાગીદારી કરી.
શા માટે લુના-25 મિશન રશિયાના સન્માનનો પ્રશ્ન હતો?
વાસ્તવમાં સોવિયેત સમયમાં જ્યારે શીતયુદ્ધ ચરમસીમા પર હતું ત્યારે રશિયા અને અમેરિકા વચ્ચે અવકાશની રેસ ચાલી રહી હતી. ત્યારે વિશ્વની સૌથી પ્રતિષ્ઠિત સ્પેસ એજન્સી સોવિયત યુનિયનની હતી. વિશ્વનો પ્રથમ ઉપગ્રહ સ્પુટનિક-1 સોવિયેત સંઘ દ્વારા લોન્ચ કરવામાં આવ્યો હતો. જ્યારે સોવિયત સંઘના યુરી ગાગરીન 1961માં અવકાશમાં જનારા પ્રથમ વ્યક્તિ હતા. આ સિવાય રશિયાનું લુના 1 પહેલું પ્રભાવક અવકાશયાન હતું જે ચંદ્ર પર પહોંચ્યું હતું. અને લુના-2 ચંદ્ર પર સફળતાપૂર્વક ઉતરનાર પ્રથમ લેન્ડર હતું. રશિયા ફરી એકવાર શીત યુદ્ધ દરમિયાન જે પ્રતિષ્ઠા મેળવતું હતું તે પાછું ઇચ્છતું હતું.
લુના 25 ક્રેશને કારણે રશિયાનું અરમાન પણ ‘ક્રેશ’ થયું
લુના 25 મિશન માટે રશિયાનો ઉદ્દેશ્ય એ હતો કે તે યુરોપ અને અમેરિકાને કહેવા માંગતો હતો કે તે માત્ર યુક્રેન સાથે યુદ્ધ જ નથી કરી રહ્યો, પરંતુ તેમ છતાં તે પહેલાની જેમ દરેક ક્ષેત્રમાં ટોચ પર છે. જ્યાં તે પહેલા યુરોપની મદદથી આ મિશન પૂર્ણ કરવા માંગતો હતો, યુદ્ધ પછી તે ચંદ્રયાન મિશનને એકલા હાથે પૂર્ણ કરીને પોતાને સ્થાપિત કરવા માંગતો હતો. પરંતુ લુના 25 ક્રેશ થયું અને રશિયાનું અરમાન પણ ‘ક્રેશ’ થયું.
