આચાર્ય ચાણક્યના નીતિ શાસ્ત્રમાં આવા ઘણા નિયમો જણાવવામાં આવ્યા છે, જેને જો કોઈ વ્યક્તિ પોતાના જીવનમાં લાગુ કરશે તો તેનું આખું જીવન સુખ-શાંતિમાં પસાર થશે. આચાર્ય ચાણક્ય સૌથી વિદ્વાન વ્યક્તિઓમાંના એક માનવામાં આવે છે. જીવનને સંગઠિત રીતે કેવી રીતે ચલાવવું જોઈએ તે અંગે તેમણે ઘણા નિયમો આપ્યા છે.
વ્યક્તિએ શું કરવું જોઈએ અને શું ન કરવું જોઈએ તે વિશે ચાણક્યએ તેમના નીતિશાસ્ત્રમાં વિગતવાર વર્ણન કર્યું છે. આમાંથી એક નિયમમાં ચાણક્યએ આવક, રોકાણ અને વ્યક્તિએ પૈસા કેવી રીતે ખર્ચવા જોઈએ તે વિશે જણાવ્યું છે. આવો જાણીએ ચાણક્યના આ નિયમો વિશે વિગતવાર.
પૈસા ખર્ચવાના નિયમો
ચાણક્યનું માનવું છે કે વ્યક્તિએ સંતુલિત રકમમાં પૈસા ખર્ચવા જોઈએ. આનાથી વ્યક્તિ પોતાની સંપત્તિની રક્ષા કરી શકે છે. પણ હા, સમય આવે ત્યારે ખર્ચ કરવો પણ એટલો જ જરૂરી છે. ચાણક્ય કહે છે કે જે રીતે વાસણમાં લાંબા સમય સુધી રાખવામાં આવેલું પાણી બગડવા લાગે છે, તેવી જ રીતે જો યોગ્ય સમયે તેનો ઉપયોગ ન કરવામાં આવે તો પૈસા નકામા બની જાય છે.
આ રીતે પૈસા વાપરો
પૈસા ખર્ચવા માટે તેને યોગ્ય જગ્યાએ રોકાણ કરવું જરૂરી છે. દાન, દક્ષિણા, અનુષ્ઠાન, યજ્ઞ, હવન વગેરે ધાર્મિક કાર્યોમાં પૈસાનું રોકાણ કરવું યોગ્ય માનવામાં આવે છે. બિનજરૂરી રીતે પૈસા એકઠા કરવાનો કોઈ અર્થ નથી; ધાર્મિક કાર્યોમાં રોકાણ કરવાથી ભાગ્ય સર્જાય છે.
પાણીમાં શેવાળની સરખામણીમાં
ચાણક્યએ તેમના નીતિ શાસ્ત્રમાં પૈસાને પાણી સાથે જોડ્યા છે. તેમનું માનવું છે કે જો કોઈ તળાવના પાણીનો લાંબા સમય સુધી ઉપયોગ ન કરે તો તેમાં શેવાળ જમા થઈ જાય છે અને તેમાંથી દુર્ગંધ આવવા લાગે છે. તેવી જ રીતે, જો તમે પૈસા બચાવો અને તેનો યોગ્ય સમયે અને યોગ્ય સ્થાને ઉપયોગ ન કરો તો તેનું કોઈ મૂલ્ય નથી.
