વિશ્વની સૌથી વિચિત્ર ‘સ્ટ્રેન્જ મેટલ્સ’થી બનેલા નેનોવાઈરમાં એક ખૂબ જ વિચિત્ર ઘટના જોવા મળી છે. તેમનામાં વીજળી પાણીની જેમ વહે છે. આ વિચિત્ર ઘટનાએ વર્ષોથી વૈજ્ઞાનિકોને મૂંઝવણમાં મૂક્યા છે. અત્યાર સુધી તેઓ એ જાણી શક્યા નથી કે આવું થવાનું કારણ શું છે. ચાલો જાણીએ આ ‘વિચિત્ર ધાતુઓ’ શું છે.
લાઈવ સાયન્સના અહેવાલ મુજબ, વૈજ્ઞાનિકોએ ધાતુઓના વિચિત્ર જૂથની અંદર પ્રવાહીની જેમ વીજળી વહેતી જોઈ છે. આ ઘટનાએ તેને ચોંકાવી દીધો છે. સંશોધકોએ 23 નવેમ્બરે સાયન્સ જર્નલમાં આ ‘વિચિત્ર ધાતુઓ’ અંગેનો તેમનો અભ્યાસ પ્રકાશિત કર્યો છે. ‘વિચિત્ર ધાતુઓ’થી બનેલા નેનો-કદના વાયર સાથેના તેમના પ્રયોગો દર્શાવે છે કે વીજળી હવે ઇલેક્ટ્રોનના જૂથોમાં મુસાફરી કરતી નથી. આ ધાતુઓ કેવી રીતે વર્તે છે તે વિશે વૈજ્ઞાનિકોની સૌથી મૂળભૂત ધારણાઓમાંની એકનું ખંડન કરે છે
‘સ્ટ્રેન્જ મેટલ્સ’ શું છે?
‘વિચિત્ર ધાતુઓ’ એ સામગ્રીનો એક વર્ગ છે જે ઉચ્ચ તાપમાન અને/અથવા ઉચ્ચ દબાણમાં અસામાન્ય ગુણધર્મો દર્શાવે છે. તે દ્રવ્યની સ્થિતિ છે જે ઘણા ક્વોન્ટમ સામગ્રીઓમાં જોવા મળે છે, જેમાં કેટલાક સુપરકન્ડક્ટરનો સમાવેશ થાય છે. ‘વિચિત્ર ધાતુઓ’નું નામ તેમના ઈલેક્ટ્રોનના વિચિત્ર વર્તનને કારણે રાખવામાં આવ્યું છે. જ્યારે વીજળી તેમનામાંથી પસાર થાય છે, ત્યારે ઇલેક્ટ્રોન વિચિત્ર રીતે વર્તે છે, જે સામાન્ય ધાતુઓથી સંપૂર્ણપણે અલગ છે.
વિચિત્ર ધાતુઓ ખૂબ નીચા તાપમાને સુપરકન્ડક્ટર બની જાય છે, જેનો અર્થ છે કે તેઓ ઇલેક્ટ્રોનના પ્રવાહ માટે શૂન્ય પ્રતિકાર ધરાવે છે. આમાં ઇલેક્ટ્રોન એક એકમ તરીકે કામ કરે છે, સ્વતંત્ર રીતે નહીં જેમ કે તેઓ નિયમિત ધાતુમાં કરે છે.
વિચિત્ર ધાતુની વર્તણૂક સૌપ્રથમ 1986 માં કપ્રેટ્સ નામની સામગ્રીના જૂથમાં મળી આવી હતી. કપ્રેટ્સ તેમના સુપરકન્ડક્ટિંગ ગુણધર્મો માટે જાણીતા છે. તે જ સમયે, યેટરબિયમ, રોડિયમ અને સિલિકોન એવા તત્વો છે, જેનું મિશ્રણ કરીને એક ‘વિચિત્ર ધાતુ’ બનાવી શકાય છે, જેના દ્વારા વીજળી પણ પાણીની જેમ વહે છે.
