મોદી સરકારના 10 વર્ષ દરમિયાન ભારતે જે પ્રગતિ હાંસલ કરી છે તેને હવે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર (UN) દ્વારા મંજૂરી આપવામાં આવી છે. યુએનએ તેના એક અહેવાલમાં સ્વીકાર્યું છે કે ભારતીય લોકોના જીવનધોરણમાં જબરદસ્ત સુધારો થયો છે. યુએનના રિપોર્ટ અનુસાર, ભારતમાં આયુષ્ય વધવાની સાથે માથાદીઠ આવકમાં પણ નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. યુએનએ ભારતની આ પ્રગતિની પ્રશંસા કરી છે. આટલું જ નહીં, રિપોર્ટમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે ભારતે લિંગ અસમાનતા ઇન્ડેક્સ 0.437 સાથે “લિંગ અસમાનતા ઘટાડવામાં પ્રગતિ” દર્શાવી છે, જે વૈશ્વિક સરેરાશ કરતા વધુ સારી છે. આનાથી સ્પષ્ટ થાય છે કે મોદી સરકારનું બેટી બચાવો અભિયાન વૈશ્વિક સ્તરે પણ સફળતા અપાવવામાં સફળ રહ્યું છે.
વર્ષ 2022 મુજબ ભારતમાં સરેરાશ આયુષ્ય 62.2 હતું જે હવે વધીને 67.7 થઈ ગયું છે. આ સાથે, કુલ રાષ્ટ્રીય આવક (GNI, માથાદીઠ) વધીને $6951 (રૂ. 5.76 લાખ) થઈ ગઈ છે. એટલે કે છેલ્લા 12 મહિનામાં આ 6.3 ટકાનો જબરદસ્ત ઉછાળો છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રના માનવ વિકાસ સૂચકાંક અથવા HDI રિપોર્ટમાં આ વાત કહેવામાં આવી છે. એચડીઆઈ રિપોર્ટમાં પણ અપેક્ષિત વર્ષોમાં શાળાકીય શિક્ષણમાં વધારો (માથાદીઠ 12.6 સુધી)નો સંકેત આપવામાં આવ્યો છે.
ભારત 134માં સ્થાને છે
સંયુક્ત રાષ્ટ્રના રિપોર્ટ અનુસાર, ભારતમાં આયુષ્યમાં અદભૂત વધારો જોવા મળ્યો છે. વર્ષ 2022માં દેશનો HDI સ્કોર 0.644 હતો. પરંતુ યુએનના 2023/24ના અહેવાલ ‘ધ્રુવીકૃત વિશ્વમાં સહકારની પુનઃ કલ્પના’માં, ભારત હવે 193 માંથી 134મા ક્રમે છે. આ તેને ‘મધ્યમ માનવ વિકાસ’ શ્રેણીમાં મૂકે છે. નોંધનીય છે કે, 2022 માટે ભારતના એચડીઆઈ સ્કોરમાં એક વર્ષ અગાઉના ઘટાડા અને તેના પહેલાના વર્ષોમાં સપાટ વલણ હોવા છતાં 2023-24માં આ વધારો જોવા મળ્યો હતો. ભારતનો 1990નો HDI 0.434 હતો, જેના પરિણામે તેના 2022ના સ્કોરમાં 48.4 ટકાનો સકારાત્મક ફેરફાર થયો હતો.
એચડીઆઈનો હેતુ માનવ વિકાસના ત્રણ મૂળભૂત પરિમાણોમાં સરેરાશ સિદ્ધિઓને માપવાનો છે – લાંબુ અને સ્વસ્થ જીવન, શિક્ષણની ઍક્સેસ અને યોગ્ય જીવનધોરણ. ભારતમાં વ્યક્તિગત મૂડી લગભગ 287 ટકા વધી છે.
લિંગ અસમાનતા અહેવાલમાં સુધારો
રિપોર્ટમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે ભારતે તેના લિંગ અસમાનતા સૂચકાંક અથવા GII 0.437 સાથે “લિંગ અસમાનતા ઘટાડવામાં પ્રગતિ” દર્શાવી છે, જે વૈશ્વિક સરેરાશ કરતા વધુ સારી છે. GII યાદી દેશોને ત્રણ મુખ્ય પરિમાણો પર રેન્ક આપે છે – પ્રજનન સ્વાસ્થ્ય, સશક્તિકરણ અને શ્રમ બજારની ભાગીદારી. આ મામલે ભારત 166 દેશોમાં 108માં સ્થાને છે. રિપ્રોડક્ટિવ હેલ્થ કેર ‘મીડિયમ એચડીઆઈ’ કેટેગરીમાં અન્ય દેશો કરતાં વધુ સારી છે. “નિર્ણાયક એજન્ડા દ્વારા મહિલા સશક્તિકરણને સુનિશ્ચિત કરવા… લાંબા ગાળાના સામાજિક-આર્થિક અને રાજકીય વિકાસને લક્ષ્યમાં રાખીને નીતિગત પહેલ” કરવાના સરકારના પ્રયાસને કારણે આ સુધારો શક્ય બન્યો છે.
