આપણે વારંવાર સર (Sir) અને મેડમ (Madam) શબ્દો વાપરતા રહીએ છીએ. આ શબ્દ ભારતીય ભાષામાં એટલો એકીકૃત થઈ ગયો છે કે આપણે સામાન્ય વાતચીતમાં તેનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે. શાળા હોય કે કોલેજ હોય કે દુકાન પરના ગ્રાહક… દરેક જગ્યાએ આ શબ્દનો ઉપયોગ ખૂબ જ સામાન્ય બની ગયો છે. જો કે, બહુ ઓછા લોકોને એ પ્રશ્ન થયો હશે કે આ શબ્દનો અર્થ શું છે. તે શા માટે બોલવામાં આવે છે તે પણ ઓછા લોકો જાણે છે. જો તમે પણ નથી જાણતા તો અમે તમને આજે આ વિશે જણાવીશું.
‘સર’ શબ્દ ક્યાંથી આવ્યો?
સરની જેમ શબ્દ આદરણીય વ્યક્તિઓ અથવા અધિકારીઓના નામ બોલવામાં આવે છે, જેમ આપણે ગુજરાતીમાં શ્રી શબ્દનો ઉપયોગ કરીએ છીએ. આવી સ્થિતિમાં, વારંવાર પ્રશ્ન થાય છે કે ‘સર’ શબ્દ ક્યાંથી આવ્યો? તો અમે તમને જણાવી દઈએ કે સર શબ્દ ફ્રેન્ચ શબ્દ ‘Sire’ પરથી આવ્યો છે.
જેનો ઉપયોગ વડીલ અથવા ઉચ્ચ હોદ્દા પર રહેલા પુરૂષને સંબોધવા માટે થાય છે. સર એ રાજકીય અને રાજદ્વારી કારણોસર આપવામાં આવેલ સન્માનજનક બિરુદ પણ હતું. જે બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન માત્ર થોડાક ભારતીયોને આપવામાં આવતું હતું.
હવે આવે છે ‘મેડમ’ શબ્દ, જે સરની જેમ પુરૂષને બદલે સ્ત્રીને સન્માન આપવાના ઉદ્દેશ્યથી બોલાય છે. કોલિન્સ ડિક્શનરી અનુસાર, મેડમ શબ્દ ‘માય ડેમ’ શબ્દ પરથી આવ્યો છે. ડેમ શબ્દ લેટિન ડોમિના પરથી આવ્યો છે. જે ડોમિનસનું નારી સ્વરૂપ છે. જેનો અર્થ થાય છે સ્વામી અથવા ગુરુ. જોકે હવે ડેમ શબ્દને વાંધાજનક ગણવામાં આવે છે. એક સમયે ડેમ શબ્દ પરિણીત સ્ત્રી અથવા જવાબદાર હોદ્દા પર બેઠેલી સ્ત્રી માટે વપરાતો હતો હવે તેના બદલે મેડમ શબ્દ વપરાય છે.
